Opvliegers bij mannen: Een verborgen probleem
Opvliegers worden vaak geassocieerd met vrouwen in de overgang, maar wist je dat mannen er ook last van kunnen hebben? Het is een taboe-onderwerp, vergelijkbaar met borstkanker bij mannen. Mannen praten er niet graag over en schamen zich vaak, onterecht, voor dit ‘vrouwenprobleem’. In dit blog duiken we dieper in de wereld van mannelijke opvliegers en deze ‘verborgen’ aandoening.
De mannengriep
Als behandelaar heb je ze vast wel eens in je praktijk gehad: mannen die binnenkomen met een mengeling van vage klachten en een licht ongemakkelijke houding. Ze klagen over vermoeidheid, stemmingswisselingen, of een onverklaarbaar gebrek aan energie.
Misschien mompelen ze iets over nachtzweten of plotselinge warmteaanvallen, maar schrijven het snel toe aan stress of een slechte nachtrust. Wat deze mannen vaak niet beseffen, en wat jij als behandelaar wel kunt herkennen, is dat deze symptomen kunnen wijzen op een onderschat en vaak genegeerd probleem: opvliegers bij mannen. Ja, je leest het goed.
Opvliegers, lang beschouwd als een exclusief vrouwelijk fenomeen, komen ook voor bij mannen. We verkennen de oorzaken, herkennen de symptomen, en ontdekken hoe jij als behandelaar een cruciale rol kunt spelen in het identificeren en bespreekbaar maken van dit vaak genegeerde probleem. Want achter die stoïcijnse façade en vage klachten kan een man schuilen die worstelt met een aandoening waarover hij zich schaamt te praten, maar die zijn levenskwaliteit aanzienlijk beïnvloedt.
Hoe vaak komt het voor?
Onderzoek toont aan dat ongeveer 20 – 33 % van de mannen ouder dan 60 jaar last heeft van opvliegers. De meest voorkomende oorzaak is een daling van het testosterongehalte, wat kan gebeuren door: natuurlijke veroudering, medische behandelingen en bepaalde medicatie.
Symptomen
De symptomen bij mannen lijken op die bij vrouwen:
- Plotseling gevoel van intense warmte (vooral in gezicht, nek en borst)
- Rood worden van de huid
- Onverwachts zweten
- Hartkloppingen of een snelle ademhaling
- Angst of paniekaanvallen
Deze symptomen kunnen enkele seconden tot een half uur aanhouden en meerdere keren per dag voorkomen. Als behandelaar kun je tijdens je behandeling en anamnese hierop letten. Als je het vermoeden hebt dat er hormonaal iets aan de hand is kun je doorvragen en eventueel adviseren om het testosterongehalte te testen.
Vragen die je kunt stellen zijn:
- Ervaar je onverwachte warmteaanvallen?
- Zweet je ’s nachts vaak?
- Is je energieniveau, spiermassa of gewicht veranderd?
- Is je uithoudingsvermogen verandert?
- Heb je last van stemmingswisselingen of prikkelbaarheid?
- Slaap je moeilijk in of door?
- Is je libido veranderd?
- Ben je vaker vermoeid, zelfs na voldoende rust?
- Heb je concentratie- of geheugenproblemen?
- Ervaar je onverklaarbare angst of hartkloppingen?
- Is je eetlust veranderd?
Bij vermoeden van een laag testosterongehalte, raad dan een bloedtest aan. Deze moet ’s ochtends nuchter worden uitgevoerd omdat het testosteron gehalte dan het hoogst is.
Andere mogelijke oorzaken:
Het is belangrijk om te beseffen dat de genoemde symptomen niet altijd wijzen op opvliegers of een laag testosterongehalte. Deze klachten kunnen ook veroorzaakt worden door andere factoren, zoals:
- Stress en angststoornissen
- Schildklieraandoeningen
- Slaapstoornissen zoals slaapapneu
- Bijwerkingen van bepaalde medicijnen
- Cardiovasculaire problemen
- Infecties of ontstekingen
- Voedingstekorten
Kiss-1-neuronen
De hypothalamus speelt een cruciale rol bij het ontstaan van opvliegers. Dit kleine maar belangrijke hersengebied fungeert als het thermostatische controlecentrum van het lichaam. Recente onderzoeken hebben aangetoond dat zogenaamde Kiss1-neuronen in de hypothalamus de link kunnen zijn tussen hormoonfluctuaties en opvliegers, zowel bij mannen als vrouwen.
Wanneer het testosteron- of oestrogeenniveau daalt, kan de hypothalamus verstoord raken en ‘valse’ signalen uitzenden die het lichaam doen denken dat het oververhit is, terwijl dit niet het geval is. Dit leidt tot een reeks fysiologische reacties, waaronder vaatverwijding en zweten, die we ervaren als een opvlieger.
In een studie met muizen bleek dat activering van deze Kiss1-neuronen een hittedissipatierespons veroorzaakte, resulterend in vaatverwijding (opvlieger) en een overeenkomstige daling van de kernlichaamstemperatuur. Deze bevindingen bieden een nieuw inzicht in het mechanisme achter opvliegers. De hypothalamus speelt dus een cruciale rol bij opvliegers. Hier zijn enkele nuttige tips:
- Adviseer mindfulness
- Beweeg regelmatig (10 minuten wandelen per dag helpt al)
- Verminder stress
- Eet ‘Brain Food’: bessen, vette vis, citrusvruchten en volkoren producten
- Houd een regelmatig slaap-waakritme aan
Als behandelaar kan jij kan je een belangrijke rol spelen in het herkennen en bespreekbaar maken van opvliegers bij mannen. Moedig hen aan om erover te praten, medisch advies te zoeken en ondersteun ze met leefstijladviezen en ontspanningstechnieken.
Bronnen:
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa2215025#summary-abstracthttps://www.antoniusziekenhuis.nl/aandoeningen/laag-testosteron-hypogonadismehttps://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15334868/https://www.health.harvard.edu/mens-health/hot-flashes-in-men-an-updatehttps://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19963436/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12544681/