Fascia & littekens

fascia bevinden zich altijd ónder de huid. Toch heeft de huid invloed op de fasciën. Bijvoorbeeld als deze littekens heeft. Dit litteken zit namelijk ook aan de binnenkant. Littekenweefsel veroorzaakt vaak stijfheid, verminderde bewegelijkheid en heeft daardoor onderhuids een uitwerking op de fascia. Denk ook aan het Tensegrity model.

De huid communiceert met het zenuwstelsel

De huid is een orgaan en daarom verbonden met het zenuwstelsel. In feite is élke cel van het lichaam verbonden met het zenuwstelsel. Dit betekent dat elke verandering in een cel wordt opgepikt door het lichaam, wat gevolgen heeft voor organen en structuren. Verandert er iets aan de huid? Of wordt het herstel van de huid verstoord? Dan heeft dit dus uitwerking op de rest van het lichaam. Allereerst heeft het invloed op de laag tussen de huid en het zenuwstelsel. Inderdaad; de fascia!

Waar bevinden die fascia zich? Eerst zit er onder de lederhuid de vetlaag. Dááronder zitten de fascia. Ze omhullen alles: organen, botten, zenuwen en zelfs de kleinste myofibrillen. Gezamenlijk vormen de fascia een fasciaal netwerk dat alles in het lichaam met elkaar verbindt, zodat alles in het lichaam met elkaar kan samenwerken om in balans te blijven en goed te functioneren.

Homeostase en herstel

De huid is het enige orgaan dat direct in contact staat met de buitenwereld. Alles wat de huid voelt en waarmee het in aanraking komt, wordt doorgeseind naar de onderhuid (de lederhuid) en daarna het zenuwstelsel en de rest van het lichaam. De huid is altijd actief, zelfs als je slaapt. En de huid is door de continue prikkeling altijd bezig met veranderen en aanpassen. Zodat het lichaam in homeostase blijft en goed kan functioneren.

Wist je dat…

De huid het grootste orgaan is van het menselijk lichaam? Het heeft gemiddeld een oppervlakte van 1,8 m².

Omdat het lichaam altijd op zoek is naar homeostase is het van belang dat het herstelt als het verwondt. Daarom gebeurt er bij verwonding van alles intern om het lichaam te laten herstellen. Of je je nu gestoten hebt, een snee hebt of een operatie hebt gehad waarna de wond is dichtgemaakt.

1. Allereerst gaat er bloed naar de aangedane plek. Daar stolt het, zodat stofjes hun werk kunnen doen.
2. Er komen groeifactoren vrij die zorgen voor een ontstekingsreactie.
3. Weefsel wordt opnieuw opgebouwd en afval wordt afgevoerd.
4. Door nieuwe celdeling (proliferatie) neemt de hoeveelheid collageen toe en ontstaan er myofibroblastcellen, die vergelijkbaar zijn met zachte spiercellen. Samen zorgen deze veranderingen ervoor dat er aan de verwonding wordt getrokken. Dit heeft een reden: de verwonding ‘krimpt’. Deze is kleiner, wat voor het lichaam veiliger is én wat het gemakkelijker maakt om het weefsel plaatselijk te herstellen.
5. Het stukje van het lichaam begint met ‘hervormen’, oftewel: verder herstellen. Dit kan járen duren, afhankelijk van de grootte en toedracht van de verwonding.
6. Het collageen? Dat verandert. De nieuwe collageenvezels zijn kleiner en daarmee sterker. Handig, maar het heeft wel een nadeel. De nieuwe vezels zijn namelijk minder elastisch.
7. In de laatste fase van herstel hervormt het weefsel verder en het litteken vervaagt.

Het achtergebleven litteken

Als deze interne processen – om wat voor reden dan ook – anders verlopen, heeft dit gevolgen voor het litteken dat achterblijft. Ziekte, opnieuw verwonden en bijkomende infecties kunnen het natuurlijke herstel verstoren. Het litteken kan dan hypertrofisch, keloïd of atrofisch worden.

• Een hypertrofisch litteken is een verheven litteken. Het is dik, donker gekleurd,  harder en kan jeuken. Bij dit litteken is er te veel weefsel geproduceerd. Waarom is niet precies duidelijk, maar onderzoekers denken dat spanning op de wond en infecties hierbij een mogelijke rol spelen.
• Een keloïd litteken blijft doorgroeien. Eigenlijk is het een gezwel van littekenweefsel. Het weefsel wordt groter dan de eigenlijke verwonding.
• Een atrofisch litteken is een soort putje in de huid. Het ontstaat als er tijdens het herstel te weinig weefsel wordt gemaakt.

Wat overigens belangrijk is om te weten: bij elk litteken aan de oppervlakte schuilt er ook littekenweefsel ónder de huid. Zowel de huid als de fascia kan dus te maken krijgen met littekens.

De communicatie naar de fasciën en het zenuwstelsel vervormt

Het gevolg van littekenweefsel op de fasciën is groot. Hoezo? De fascia wordt door het stijvere littekenweefsel belemmerd in zijn functie. Ook wordt ‘de verbinding’ met het zenuwstelsel verhinderd. 

Tegelijkertijd ontstaan er meer zenuwen in het aangedane gebied – wellicht om tóch goed te communiceren met het zenuwstelsel. Daardoor veroorzaakt een litteken continue prikkels voor het zenuwstelsel. Met name als er druk op het litteken staat of als het litteken ongunstig op het lichaam zit. Bijvoorbeeld horizontaal op het been. Zo’n litteken veroorzaakt wel drie keer zoveel spanning als een verticaal litteken op het been.

Wist je dat…

Uit onderzoek blijkt dat littekengebieden meer zenuwen hebben?

Bovendien raakt alles in de buurt van het stijvere littekenweefsel uit balans. De fascie, gewrichten, zenuwen. Je houding verandert, je bewegingen veranderen. Kortom: disfunctie die uitwerking kan hebben op allerlei andere gebieden in het lichaam.

Pijn

Spanning is een belangrijk meetinstrument van de huid. De informatie wordt doorgegeven aan het zenuwstelsel. Daarom kunnen een extreem droge huid, zoals bij psoriasis, en een huid die op spanning staat door bijvoorbeeld oedeem beide voor pijn zorgen. Daarnaast is het mogelijk dat de fasciën door de continue spanningssignalen van de huid spasmen krijgt (de fascia bestaan immers uit samentrekkende vezels), continue disfunctie vertoont en pijn veroorzaakt.

Positieve prikkeling van de huid

De huid signaleert spanning, temperatuur, licht en nog veel meer. Alles wordt doorgegeven aan het zenuwstelsel. Dit betekent óók dat positieve prikkels, zoals strelen en masseren, effect hebben op wat wordt doorgegeven aan het zenuwstelsel. Het is sowieso goed om littekenweefsel te masseren. Daarvan wordt het soepeler en kan het gebied beter functioneren zoals zou moeten. Het aanraken van de huid zorgt daarnaast voor prettige positieve prikkels die herstel zeker bevorderen.

Samengevat:

De huid is een orgaan met invloed op de balans van het lichaam. Een litteken heeft zijn uitwerking op de fascia, de organen en het zenuwstelsel. De huid communiceert namelijk met het zenuwstelsel. Daarom kun je met manuele technieken, toegespitst op littekens en het gebied daaromheen, ook effectiever behandelen. Kijk voortaan bij je nieuwe cliënten dus eerst of deze littekens heeft!

Bronnen

Bordoni, B., Zanier, E. (2014). Skin, fascias, and scars: symptoms and systemic connections. Journal of Multidisciplinary Healthcare, 7,11-23.

Huidarts.com. (z.j.). Wat zijn littekens ? Geraadpleegd op 19-12-2017, via https://www.huidarts.com/huidaandoeningen/littekens/

Huidzorg Houten (z.j.). Hypertrofisch litteken. Geraadpleegd op 19-12-2017, via https://www.huidzorghouten.nl/hypertrofisch-litteken

Wil je geen blog missen?