Fascia beschermen onze spieren en andere lichaamsweefsels. Ze fungeren als schokdemper en ondersteunen zo het lichaam en het maken van bewegingen. Fascia zijn dus, naast de spieren, belangrijk om goed te kunnen functioneren.

Gaat er iets mis in de fascia? Dan is het van belang om het probleem op te sporen, zodat je kunt zorgen voor een oplossing én de fascia weer snel zijn werk kan doen.

Dat het belangrijk is dat fascia hun werk kunnen doen, heb je kunnen lezen in het eerdere blog De fascia van dichtbij uitgelegd. Fascia beschermen lichaamsweefsels, beïnvloeden hoe ons lichaam kan bewegen én ze dienen als communicatiesysteem voor het zenuwstelsel. Hapert er iets in de fascia? Dan heeft dit niet alleen ‘mechanische gevolgen’. Ook de zenuwcapaciteit, de orgaanfunctie en het algemene welzijn hebben hieronder te lijden. Al met al kan de cliënt door belemmerde fascia allerlei klachten krijgen. De klachten die het meest opvallen zijn:

• (chronische) pijn;
• bewegingsbeperkingen;
• en krachtverlies.

Komt een cliënt met één of meerdere van deze klachten bij jou? Onderzoek dan waar de fascia wordt belemmerd en achterhaal welke factoren een rol spelen bij de restrictie van de fascia. Uiteraard vormen de fasciën en triggerpoints één behandel-geheel en geven beide gelijksoortige klachtenpatronen, maar we consentreren ons nu even op de fascia.

Wat er mis kan gaan in de fascia

Als fascia goed functioneert, is die zowel flexibel als gespannen. Ontstaat er echter restrictie, dan droogt de fascia uit. De fascia wordt hard en stijf. En daardoor komt er druk en spanning te staan op het weefsel dat de fascia hoort te beschermen.

Restrictie, ofwel belemmering van de fascia, kan ontstaan door:

1.Overbelasting

Door overbelasting van spieren, pezen en gewrichten raken de betrokken fasciën ook overbelast. Dit heeft impact op de vezels waaruit de fasciën bestaan. Die gaan ‘op elkaar plakken’, waardoor fasciën stijf worden.

2.Mentaal trauma

Heb je een emotioneel trauma meegemaakt? Dan slaat de fascia dit op. De fascia signaleert – door zijn rol van communicatiesysteem van het zenuwstelsel – de hevige stressreactie en reageert hierop door continu aan te spannen. De spierspanning kan overgaan in een blijvend strak pantser. Dit zou het lichaam moeten behoeden voor meer ellende, maar de verstrakte fascia kan juist voor langdurige (pijn)klachten zorgen.

3.Fysiek trauma

Ook een fysiek trauma door bijvoorbeeld een ongeluk kan ervoor zorgen dat weefsels als de fascia continu gespannen blijven. Het lichaam wil daarmee voorkomen dat het opnieuw geschaad wordt, want dat zou de vitale functies in gevaar kunnen brengen.

4.Een verkeerde (werk)houding

Een verkeerde werkhouding, kort- of langdurig, kan voor overbelasting van de fasciën zorgen. Door de overbelasting ontstaan er spanningen in de fasciën, en die zorgen vroeg of laat voor restrictie.

5.Verkeerde spanningen

Verkeerde spanningen zijn spanningen in het lichaam door een bepaalde disbalans. Dit kan door een verkeerde houding zijn óf door een ‘afwijkende bouw’. Het lichaam is niet in balans, maar zoekt wel naar balans en compensatie. Daardoor ontstaan er spanningen op plekken waar ze niet zouden moeten ontstaan. Weefsels op die plaatsen komen onvoldoende tot rust en de fascia raakt plaatselijk van slag.

6.Stress

Stress heeft grote invloed op het fasciale netwerk. Door stress ontstaat spanning. Het lichaam herstelt minder goed. Het lichaam wordt vatbaarder. En door de verstrakte houding is het snel overbelast. Aanhoudende stress is funest voor fascia. Mede door de hormonen die de door stress worden aangemaakt zoals adrenaline en cortisol. Maar de gevolgen zijn om te keren, gelukkig!

Is duidelijk waar de restrictie van de fascia vandaan komt? Dan is het belangrijk om deze oorzaak náást de lichamelijke behandeling aan te pakken. Anders is het dweilen met de kraan open…

Oplossingen

Lichamelijke behandeling is echter een goede eerste stap richting herstel van de belemmerde fascia. Het verlicht namelijk direct de klacht(en) van je cliënt.

Welke lichamelijke behandeling het meest effectief is, is afhankelijk van het soort restrictie en het klachtenpatroon.

Beperkte of pijnlijke beweging

Cliënten hebben vaak duidelijke klachten als ze bij je aankloppen. De ene keer gaat het om chronische pijnklachten. De andere keer gaat het om een heel specifieke klacht, die optreedt bij een specifieke beweging. Is dit het geval? Heeft je cliënt pijn bij een bepaalde beweging of kan hij die beweging moeilijk maken? Dan is de diepe fascia aan te wijzen, waar de klacht vandaan komt. De oplossing: dit deel, en aangrenzende lijnen en gebieden, van de diepe fascia behandelen met manipulatie.

Disfunctie of a-functionele bewegingspatronen

Observeer je bij je cliënt disfunctie of a-functionele bewegingspatronen? Dan wordt dit veroorzaakt door eenzijdige spanningsveranderingen van de diepe fascia. Vaak hebben deze cliënten ook last van lokale en uitstralende pijn, doordat de compenserende spanning zich uitrekt langs de myofasciale banen. De oplossing: manuele release technieken op deze lijnen, zodat de spanningsbalans van de betrokken diepe fascia wordt hersteld. Welke punten behoeven extra aandacht? Allereerst het punt waar de fascia vrij kan bewegen, en dus niet gehecht is aan het bot. Daar zet de fascia de trekkracht van de spieren om in een beweging. Dit worden de switchpoint genoemd en deze zitten op de overgang van spier op spier of spier op bot.

Oppervlakkige gevoeligheid

Zijn zachte aanrakingen pijnlijk voor je cliënt? Dan schort er iets aan de oppervlakkige fascialaag. De oplossing: technieken waarbij je een lichte druk uitoefent. Zoals cupping, tapen of rustige en langzame strijkingen.

Pijn door spierspanningen

Heeft je cliënt pijnklachten en signaleer je dat deze worden veroorzaakt door spierspanningen? Dan heeft je cliënt altijd baat bij deze oplossing: ‘slow melting pressure’, oftewel langzame massagetechnieken die over de fascialagen strijken of drukken.

Langdurige of chronische pijn

Elke cliënt die bij je komt met langdurige of chronische pijn ervaart ook ‘breinpijn’. Je behandelingen pakken de oorzaak van de pijn aan. Daarnaast is het voor deze cliënten van belang om pijnonderhoudende factoren, zoals stress en te weinig ontspanning, aan te pakken. De oplossing: yoga of mindfulness.

Meer waardevollekennis en praktische handvaten om cliënten met pijn-gerelateerde klachten te behandelen, vind je in De online masterclass Fascinerende Fascia.

Bronnen

Davies, C. (2003). Handboek triggerpoint-therapie; verminder zelf je pijnklachten. Haarlem: Altamira-Brecht BV.

Calsius, J. (2017). Werken met een lichaam dat moeilijk doet, een andere kijk op het psychosomatische lichaam in therapie. Leuven/Den Haag: Acco.

Stecco, L. (2015).

Schleip et. al. (2012).

Stecco Model, Fasciale Manipulatie op specifieke punten. Geraadpleegd op 16 januari 2018

Fascial Manipulation. (z.j.). About Fascial Manipulation. Geraadpleegd op 16 januari 2018, via http://www.fascialmanipulation.com/en/about-fascial-manipulation.aspx?lang=en

Wil je geen blog missen?