Als je de deep fascie van de skeletspier van dichtbij bekijkt, zie je een weefsel van dunne draden, gespannen rondom de spier. Een elastisch stukje weefsel, want het beweegt met de spier en zijn contracties mee. Het is fascinerend – klein woordgrapje – om te zien dat zo’n fragiel lijkend weefsel zo sterk is. Hoe kán dat? Door het samenspel van de verschillende vezels, waaruit de fascia bestaat: elastine, collageen en grondsubstantie. Alle vezels hebben een doel en samen is dit bundeltje stofjes erg sterk!

• Elastine: dit is een elastische proteïnevezel. Het heeft een dragende rol en maakt uitrekken en samentrekken mogelijk.

• Collageen: een inelastische proteïnevezel die het belangrijkst is voor ons bindweefsel. Het heeft een trekkende rol – dat een beetje mee kan geven – en is ongelooflijk sterk.

• Grondsubstantie: de grondsubstantie is vloeibaar. Het is een soort plakkerige gel die flexibel meegeeft. Krijgt het echter met een behoorlijke impact te verduren, fysiek of door emotionele signalen, dan wordt het hard. Het gevolg hiervan is dat de elastine- en collageenvezels dichter bij elkaar komen en er restrictie optreedt. Dit beschermt de spieren, maar… het kan óók voor problemen zorgen.

Naast deze vezels bestaat de fascia net als de rest van onze lichaamscellen uit véél water. 80%! De fascia functioneert beter als het gehydrateerd is. Dus drink voldoende water.

Wat doen fascia?

fascia beschermen de spieren. Daarnaast omhullen de fascia ook andere weefsels in het lichaam, die het eveneens beschermt. Bijvoorbeeld de pezen, ligamenten, organen, zenuwen en botten. Het weefsel ondersteunt en houdt de levende cellen van het lichaam van elkaar gescheiden. Het is een schokdemper voor kwetsingen. En het dient als communicatiesysteem voor het lichaam. De fascia hebben namelijk hun eigen zenuwtoevoer en lymfe- en bloedvoorziening.

Logisch dat, wanneer fascia wordt belemmerd, dit invloed heeft op de algehele gezondheid. Het heeft niet alleen effect op de spieren en gewrichten. Het beperkt ook de zenuwcapaciteit, de orgaanfunctie en het algemene welzijn.

Eigenlijk zijn je fascia onderdeel van je zintuigen. Ze bevatten zelfs meer zenuwvezels dan bijvoorbeeld je ogen of je huid. Zo bestaat de gemiddelde spierzenuw uit bijna drie keer zoveel sensorische neuronen als motorneuronen.

Omdat de fascia onder meer de spieren van het lichaam dient te beschermen, heeft het voor allerlei ‘gevaren’ antennes uitstaan. Voor warmte, kou, stress, dorst en honger. De fascia reageert daarop én onthoudt gebeurtenissen met een hevige of langdurige impact. Uiteindelijk kan de fascia veranderen in een strak pantser, dat het lichaam wilt beschermen, maar eigenlijk juist meer ellende veroorzaakt.

Hoe ziet dat eruit?

De gezonde fascia lijkt op een web. Bij restrictie gebeurt er iets met dit gespannen, krachtige maar flexibele weefsel dat rondom de spieren ligt: het droogt uit en hardt uit. Het wordt een stijve massa. De draden worden korter. Net als bij een spierknoop. En natuurlijk oefent dit een werking uit op de aanliggende structuren, die de fascia eigenlijk zou moeten beschermen. Gewrichten, spieren, organen, ligamenten, zenuwen. Hier komt meer spanning of druk op de staan.

Dus: voorkom restrictie

Restrictie kan ontstaan door fysieke en emotionele impact. Bijvoorbeeld door een verkeerde houding, een trauma, een operatie (dat stijf en strak littekenweefsel veroorzaakt) en een verkeerde beweging.

Restrictie van de fascia kan overigens ontstaan in verschillende lagen van de fascia:

• De oppervlakkige laag (fascia superficialis)
• De diepere laag (fascia profundus)

Bij cliënten heb je al snel genoeg door om welke laag het gaat. Als de oppervlakkige laag – de superficialis – is aangedaan, dan kunnen lichte aanrakingen pijnlijk zijn terwijl diepere spierbehandelingen dat niet zijn. Waarom dat is? Deze laag zorgt vooral voor de signalering van prikkels die van buitenaf komen. Als je cliënt hier verklevingen heeft, zorg je voor een passende behandeling van de bovenste laag. Bijvoorbeeld door middel van cupping, taping of lichte drukbewegingen.

Het merendeel van de tijd zal je echter cliënten krijgen, waarvan de diepere laag – de profundus – is aangedaan. Deze laag staat (via via) in contact met organen, het vasculaire systeem, het periost en de holtes. Door dit contact heeft de restrictie een ‘wijd bereik’. En kan er bijvoorbeeld orgaanpijn optreden, terwijl er met het betreffende orgaan helemaal niets aan de hand is. Een passende behandeling hiervoor is het toepassen van langzame, zachte strijk- en drukbewegingen.

Heb je interesse om meer kennis over fascia-release op te doen en technieken te leren om deze te behandelen, klik dan hier voor de Masterclass Fascinerende Fascia. 

Bronnen

Calsius, J. (2017). Werken met een lichaam dat moeilijk doet, een andere kijk op het psychosomatische lichaam in therapie. Leuven/Den Haag: Acco.

Cannon, I. (2016, 12 mei). The Fascia-nating webbed world of Fascia. Geraadpleegd op 21 november 2017, via http://www.thechirocentre.co.uk/blog/massage/fascia/#.WhR-U0ribIU

Holliman, C. (2014, 6 januari). What is Fascia? Geraadpleegd op 21 november 2017, via http://pbmassagetherapy.com/fascia/

Schleip, R. (2003). Faszien und Nervensystem. Geraadpleegd op 22 november 2017, via http://www.somatics.de/artikel/for-professionals/2-article/122-faszien-und-nervensystem

Wil je geen blog missen? Schrijf je dan hier in!