Niet kunnen slapen is een ingewikkeld probleem. Stress, voeding, het werkritme, daglicht en lichamelijke aandoeningen, oefenen namelijk allemaal invloed uit op dit probleem. Waar begin je dan met oplossen? Lees er meer over in dit blog.
Uit onderzoek blijkt dat 2 miljoen Nederlanders kampen met slaapproblemen en daarvoor geregeld medicatie gebruiken. Dat is meer dan 10% van alle Nederlanders! Grote kans dat jij in je praktijk cliënten krijgt die ook slaapproblemen hebben. Wat doe je dan? Ik heb 4 stappen voor je.
Zoals je al las hebben allerlei factoren invloed op de slaap. Sommige factoren kun je zelf veranderen, andere zijn moeilijker te veranderen, zoals het klimaat waar je in leeft of een ziekte die je nu eenmaal hebt. Wat het ook is wat het slaapprobleem veroorzaakt, de eerste stap om een probleem op te lossen is altijd: de oorzaak achterhalen.
Wat beïnvloedt allemaal de slaap, waarom en hoe?
Allereerst hebben we een zogeheten ‘sleepdrive’. Die bepaalt wanneer we moeten gaan slapen en wanneer we wakker moeten worden. Daarnaast hebben we een ‘interne bodyklok’. Die houdt bij wanneer het dag en nacht is, en past allerlei interne processen daarop aan. Waarom? Omdat dit nodig is om te kunnen slapen én omdat dat effectief is. Wie heeft zijn concentratie bijvoorbeeld nodig als hij slaapt? En hoezo zou je heel hard bloed rondpompen als je stil ligt in bed?
De interne bodyklok regelt je:
Hiervoor gebruikt hij je:
Slaap- en waakhormonen
Met name het hormoonsysteem speelt een belangrijke rol bij je dag- en nachtritme en dus ook bij eventuele slaapproblemen. Denk maar eens aan het hormoon melatonine. Dat is nodig om slaap te krijgen en lekker door te kunnen slapen. Het hormoon cortisol – dat bij stress wordt gelanceerd – belemmert juist de slaap, omdat dit hormoon ervoor zorgt dat je wordt klaargestoomd om te vechten of vluchten. Met die onrust door cortisol is slapen er echt niet meer bij. Daarom is dit hormoon óók betrokken bij het waken van je lichaam. Rond zonsopgang (van nature) of het moment waarop normaliter jouw wekker afgaat, maakt je lichaam dit hormoon aan. Je hartslag gaat omhoog, je temperatuur gaat omhoog en je wordt wakker.
De hormonen melatonine en cortisol zijn dus erg belangrijk voor je slaap- en waakritme. Maar bovenal is het van belang dat de twee systemen, de sleepdrive én de bodyklok, goed samenwerken. Doen ze dat niet? Dan ontstaan er slaapproblemen.
Een voorbeeld:
Je bent heel moe, maar je gaat niet naar bed. Je negeert je ‘sleepdrive’. Vervolgens ga je pas erg laat naar bed. Nu snapt je interne klok er helemaal niets meer van. Je ging niet slapen op de ‘normale tijd’… terwijl je interne klok toen klaar was om je lichaam voor te bereiden op de slaap. Later moet de interne klok ineens wél zorgen voor de gunstige slaaptoestand, met bijvoorbeeld de aanmaak van een flinke dosis melatonine… maar dat is lastig. De klok heeft ritme nodig!
Dag & nacht
Ook het licht en donker worden heeft invloed op je slaap. Dit is namelijk hét kenmerk voor je interne klok om je slaapritme op af te stellen. Licht komt binnen via je ogen en dat signaal wordt naar je brein gestuurd. Je brein geeft het door aan je interne klok, zodat die weet dat het dag is. Van nature is je lichaam zo ingesteld. Maar tegenwoordig, met alle lichtgevende apparaten én het vele binnen zitten, heeft je biologische systeem moeite met het herkennen van het dag- en nachtritme. En daardoor raakt je sleepdrive én interne klok gemakkelijk verstoord.
Terug naar de oorzaak achterhalen…
De meest voor de hand liggende oorzaak van de slaapproblemen is dat de interne klok en sleepdrive verstoord zijn. Dit kan komen door bijvoorbeeld:
Achterhaal de oorzaak, zodat je inzicht hebt in het probleem en de oorzaak kan aanpakken. Spelen lichamelijke aandoeningen, zoals chronische pijn en myofasciale triggerpoints, een rol? Dan kun een Triggerpointcoach of therapeut helpen die oorzaak aan te pakken.
Als iemand slaapproblemen heeft, heeft hij gedurende de dag waarschijnlijk minder energie. Oefeningen doen? Poeh, daar moet je dan waarschijnlijk niet aan denken. Toch is beweging van belang voor een goede nachtrust. Hoe actiever je overdag bent, hoe duidelijker het voor je interne klok ’s avonds is dat het tijd is om te rusten. Zit je de hele dag op je stoel? Daarna aan de eettafel? Daarna op de bank? En lig je daarna in bed? Dan merkt je lichaam weinig verschil… is het nou dag of nacht? Dus: doe oefeningen, dat wel. Niet te zwaar, want daarvoor heb je misschien geen kracht óf zin. Maar start ergens. Want alles wat je doet is een meerwaarde voor je lichaam.
Met oefeningen en bewegen bedoel ik iets totaal anders dan sporten. Bewegen kan iedereen! Zelfs als je pijnklachten hebt. Een paar tips en weetjes:
“Het zijn vele kleine stapjes die een lange afstandswandeling maken.”
Voeding heeft invloed op hoe je je voelt en dus hoe je je gedraagt. Als je energiek bent, voel je je anders dan wanneer je een ‘slome dag’ hebt. Voeding speelt daarin een rol. Nu zijn de meningen verdeeld over wat goede voeding is, maar ik denk dat ik gerust kan stellen dat een gezond voedingspatroon inhoudt dat je zorgt voor de nodige voedingsstoffen en slechte voeding juist mijdt:
Tip: Bedenk s ‘ochtend wat je die dag wilt eten. Zorg altijd ervoor dat er een ‘salad in a jar’ klaarstaat voor het geval je geen tijd of puf hebt om te koken. Wat ik doe? Ik verzamel mooie glazen potten en die vul ik. Bijvoorbeeld met verse bietjes besprenkelt met azijn. Dat is lekker bij een salade of met geitenkaas. Ik heb diverse potten in de koelkast staan met gesneden paprika, tomaat, selderij, hummus en kiemen. Dat is een cadeautje voor mezelf en een feest om naar te kijken als je de koelkast opent. Ook liggen er een paar hardgekookte eieren klaar én ik heb altijd een avocado in huis. Voilà, ook al ben ik moe, dít gezond eten staat voor het grijpen!
Nog 2 tips:
Stress is een natuurlijk systeem dat je lichaam klaarstoomt om te vechten of vluchten. Het kan heel handig zijn om nét even een stootje adrenaline te krijgen: waardoor je bloed harder rondpompt en je lichaamstemperatuur stijgt, zodat je spieren beter kunnen bewegen. Door stress kun je er even vol tegenaan. Logischerwijs is langdurige stress echter schadelijk voor je lichaam. Je kunt namelijk niet continu paraat staan om te vechten of vluchten. Dat put uit en verstoort al je interne lichaamsprocessen, zoals dat van je interne klok, sleepdrive en spijsvertering.
Door die verstoring kan stress één van de factoren zijn die invloed heeft op je slaap. Je kunt door stress onrustig slapen, woelen, draaien en je gedachten moeilijk stilzetten.
Wist je dat er bij stress ook antistoffen vrijkomen?
Dat zijn dezelfde cellen die ook vrijkomen bij een aanval van een virus of bacterie. Het verdedigingsmechanisme van je lichaam treedt bij stress dus ook in werking. Handig voor lichamelijke stress – als er daadwerkelijk sprake is van een gevaarlijke indringer – maar onnodig uitputtend als hier géén sprake van is.
En wist je dat stress zorgt voor verkeerde eetkeuzes die op hun beurt ook weer invloed hebben op je slaap?
Door stress kun je meer zin krijgen in zoetigheid. Waarom? Je lichaam vraagt naar extra energie, omdat het meer energie verbruikt voor die zogeheten vecht-vlucht-modus. Maar zoetigheid zorgt altijd weer voor een suikerdip die je helemaal futloos maakt en de zin in zoet opnieuw versterkt. Tegelijkertijd kan suiker ervoor zorgen dat je onrust ervaart. Geen goede omstandigheid om ontspannen te gaan slapen…
Naast zoetigheid kun je zin krijgen in zout. Waarom? Doordat je door stress een hoog cortisolniveau krijgt. Je krijgt een hogere lichaamstemperatuur en gaat meer zweten. Je lichaam ‘denkt’ daarom dat het extra zout nodig heeft. Nu valt het in de praktijk reuze mee met de hoeveelheid zout die je verliest. Je hoeft namelijk niet écht op de vlucht te slaan of te vechten. Dus als je je helemaal laat gaan – en flink gaat snacken – krijg je te veel zout binnen en dat veroorzaakt eigenlijk opnieuw een interne stressreactie: je bloeddruk stijgt en slapen is wederom moeilijker in deze toestand.
Wist je ook dat stress zorgt voor verhoogde spierspanningen?
Doordat stress het lichaam in verhoogde staat van paraatheid brengt, ontstaat er een verhoogde spierspanning. Daardoor kunnen gemakkelijker triggerpoints ontstaan.
Conclusie
Eigenlijk is stress de grootste sloper van je energieniveau. Het zorgt voor uitputting van je lichaam doordat allerlei processen in gang worden gezet én… het zorgt voor een slechte nachtrust. Daarom is het bij slaapproblemen erg belangrijk om het stressniveau te reduceren. Een aantal tips bij ernstige stress voor je cliënt:
Bronnen
Davies, C. (2003). Handboek triggerpoint-therapie; verminder zelf je pijnklachten. Haarlem: Altamira-Brecht BV.
Ehrnstrom, C. Brosse, A. (2016). End the insomnia struggle.New Harbinger Publications
Nordengen, K (2016). Je onvervangbare hersenen.Atlas contact
Rath, T (2013). Eat, move, sleep, Why Small Choices Make a Big Difference.Uitgever Missionday
Sleep Cycle App
Van der Velden, J. (2016). Deze 15 alledaagse gevoelens zijn eigenlijk symptomen die iets zeggen over je gezondheid (kan confronterend zijn).Geraadpleegd op 24-4-2018 via https://jessevandervelde.com/deze-15-alledaagse-gevoelens-zijn-eigenlijk-symptomen-die-iets-zeggen-over-je-gezondheid-kan-confronterend-zijn/
Vogel, M. (2017). Wanneer je lichaam zoet of zout vraagt.Geraadpleegd op 24-4-2018 via https://www.dokter.nl/nieuws/nieuws-voeding/614-wanneer-je-lichaam-zoet-of-zout-vraagt/
Schrijf je hier in voor de NIEUWSBRIEF
Blijf op de hoogte van webinars, blogs, handige tips, ondrzoeken en nieuwe trainingen & ontwikkelingen.